Zaznacz stronę

Zatrzymanie policyjne jest niejednokrotnie jedną z pierwszych czynności dokonywanych przez Policję w toku postępowania karnego. Kiedy policja może dokonać zatrzymania i jakie prawa przysługują osobie zatrzymanej – o tym przeczytacie w dzisiejszym wpisie.

Kiedy policja może, a kiedy musi dokonać zatrzymania?

Kodeks postępowania karnego wyróżnia sytuacje, w którym policja musi zatrzymać obywatela, a kiedy jest to uzależnione od uznania policjanta. Takie zatrzymanie zależące od uznania policjanta (będziemy je nazywać zatrzymaniem fakultatywnym) wystąpi wtedy kiedy, po pierwsze zaistnieje „uzasadnione przypuszczenie”, że osoba zatrzymana popełniła przestępstwo oraz (po drugie) spełniona jest przynajmniej jedna, z tak zwanych przesłanek szczególnych, a więc gdy:

  • zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości;
  • istnieją przesłanki przeprowadzenia przeciwko takiej osobie postępowania w trybie przyspieszonym;
  • popełniono przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej i zachodzi obawa, że osoba, która ma być zatrzymana ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groziła.

Kiedy zaś policjant musi zatrzymać obywatela? Wówczas, gdy istnienie uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy wobec tej osoby i gdy przestępstwo to popełniono przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa (realna), że osoba podejrzana ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groziła.

Co to jest to uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa?

Przyjmuje się, że „uzasadnione przypuszczenie”, że osoba, która ma zostać zatrzymana, popełniła przestępstwo, zachodzi wtedy, gdy uprawniony organ (np. Policja) dysponuje takimi dowodami, które z dużym prawdopodobieństwem wskazują na ten fakt oraz na tę, a nie inną osobę. W praktyce jednak panuje duża uznaniowość Policji w tym zakresie, często są to także sytuacje, w których decyzja o zatrzymaniu jest podejmowana przez organy niezwłocznie podczas zdarzenia.

WAŻNE!

Wprawdzie w niniejszym artykule mowa jest wyłącznie o Policji, lecz uprawnienie zatrzymania przysługuje również innym organom, np. Straży Granicznej i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Prawo do zatrzymania osoby podejrzanej, podlegającej właściwości sądów wojskowych, przysługuje także przełożonemu wojskowemu i wojskowym organom porządkowym.

Jakie są prawa zatrzymanego?

Zatrzymanego Policja powinna natychmiast (od razu) poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach, w tym przede wszystkim o prawie do:

  • skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego;
  • korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli zatrzymany nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim;
  • złożenia oświadczenia i odmowy złożenia oświadczenia;
  • otrzymania odpisu protokołu zatrzymania;
  • dostępu do pierwszej pomocy medycznej;
  • nawiązania kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym;
  • złożenia zażalenia do sądu na zatrzymanie;
  • nawiązania kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, co ma miejsce w przypadku zatrzymania cudzoziemca;
  • natychmiastowego zwolnienia, gdy ustaną przyczyny zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od zatrzymania nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania;
  • zwolnienia, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania;
  • bycia wysłuchanym.

Czy mogę od razu po zatrzymaniu dzwonić do adwokata lub radcy prawnego?

Kodeks postępowania karnego gwarantuje zatrzymanemu prawo do niezwłocznego kontaktu z pełnomocnikiem (radcą prawnym lub adwokatem), a także bezpośrednią z nim rozmowę. O prawie tym policja również powinna pouczyć zatrzymanego.

WAŻNE!

Zatrzymujący może zastrzec, że będzie obecny przy rozmowie adwokata lub radcy prawnego z zatrzymanym.

Mimo, iż zatrzymanemu należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nim rozmowę, to na organach ścigania nie spoczywa praktycznie żaden prawny obowiązek zapewnienia pomocy w tym zakresie – stąd warto np. posiadać własny telefon i w nim wpisany kontakt do zaufanego pełnomocnika.

Kiedy policja musi zwolnić zatrzymanego?

Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania albo z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym.

Oznacza to zatem, że w sytuacji gdy nie wystąpiono z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie lub o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym, zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 48 godzin. Gdyby jednak prokurator wystąpił z takim wnioskiem, zatrzymanie ulega przedłużeniu o 24 godziny.

WAŻNE!

Mylnie uważa się, że zatrzymanym można zostać tylko na 48 godzin, bowiem ten okres jest czasem zatrzymania przeznaczonym wyłącznie dla organów ścigania, które w tym czasie są zobowiązane do wykonania niezbędnych z zatrzymanym czynności, a więc przedstawienia mu zarzutów oraz przesłuchania, ewentualnie sprawdzenia jego linii obrony.

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl

Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.