Zaznacz stronę

Jednym z elementów orzeczeń rozwodowych jest sposób korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania. Czasami sytuacja jest o tyle trudna, iż jeden z małżonków wykazuje wyjątkowo naganną postawę i budzi lęk i niepokój u pozostałych domowników. Co zrobić w takiej sytuacji? W przypadku stosowania agresji, przemocy czy też innego uniemożliwiającego wspólne zamieszkiwanie zachowania warto zastanowić się nad próbą eksmisji takiego małżonka.

Czym jest eksmisja?

Pojęcie eksmisji oznacza szereg czynności zmierzających do usunięcia małżonka, czy też innego współlokatora, z zajmowanego wspólnie lokalu. Przyczyny eksmisji są różne, ale łączy je przede wszystkim uciążliwe zachowanie drugiej osoby, które znacznie utrudnia wspólne zamieszkiwanie. Co to oznacza? Pod tym hasłem może mieścić się wiele desygnatów, przykładowo: wszczynanie awantur, agresja i nadużywanie alkoholu. Nie sposób nie zgodzić się, że takie zachowanie wśród współmałżonków znacząco wpływa nie tylko na codzienne funkcjonowanie, ale głównie na psychikę osoby, która musi je tolerować. Często bowiem towarzyszy jej strach, niepewność, niepokój. Eksmisja w przypadku współmałżonków możliwa jest w polskim prawie  zasadniczo na gruncie trzech przepisów:

  • 58 §2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o);
  • 11a Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;
  • 13 Ustawy o ochronie praw lokatorów.

Ich przesłanki, czy zakres podmiotowy różnią się w pewnym stopniu, ale cel jest ten sam- uwolnić się od agresji, przemocy czy ciągłego lęku. Możliwość wnioskowania o eksmisję istnieje, ale pozostaje ustalić kto w takim razie może z niej skorzystać.

Kto i przeciwko komu może wnosić o eksmisję?

To zależy. Przede wszystkim, w każdym z tych przepisów osobą, która ma możliwość wnoszenia o nakaz opuszczenia lokalu uciążliwego współlokatora jest współmałżonek. Eksmisja na podstawie art. 58 § 2 k.r.o. w zasadzie ogranicza ten krąg podmiotów do małżonków. Jednak, pozostałe przepisy umożliwiają otrzymanie pomocy także innym osobom, pozostającym w związkach nieformalnych lub nawet niebędących w związku. Jeśli tylko zostaną spełnione określone ustawowo wymagania. Eksmisja jest wyjątkową czynnością, bowiem zmierza do usunięcia kogoś z dotychczas zajmowanego lokalu. Dlatego może być stosowana tylko po zrealizowaniu ściśle wskazanych ustawowo przesłanek, ponieważ w innym wypadku mogłaby być nadużywana. W takim razie powstaje najważniejsze pytanie- kiedy można wnosić o eksmisję?

WAŻNE! Nie tylko osoby pozostające w związku małżeńskim mają prawo wnosić o eksmisję małżonka znacząco utrudniającego wspólne zamieszkiwanie. Krąg podmiotów uprawnionych do takiego żądania na podstawie art. 58§2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest co prawda ograniczony. Natomiast osoby pozostające w związkach nieformalnych lub zamieszkujące z innym członkiem rodziny rażąco naruszającym normalne funkcjonowanie również mogą zmierzać do usunięcia współlokatora – na podstawie art. 13 Ustawy o ochronie praw lokatorów lub art. 11a Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Przesłanki eksmisji

Najważniejsze jest spełnienie wszystkich ustawowo wskazanych przesłanek, aby sąd brał pod uwagę składany wniosek. Okoliczności te nieco się różnią w zależności od zastosowanej podstawy prawnej, ale wspólne dla każdego z przytoczonych artykułów są to:

  • wspólne zamieszkiwanie;
  • rażąco naganne zachowanie;
  • utrudnianie tym zachowaniem wspólnego zamieszkiwania.

W przypadku art. 11a Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do katalogu tego doliczyć należy zachowanie polegające na używaniu przemocy, natomiast art. 58 § 2 k.r.o stanowi o wyjątkowości orzekania o eksmisji, ponieważ w tym wypadku orzeczenie to należeć będzie do elementów wyroku rozwodowego.

WAŻNE! Tytuł prawny do zajmowanego lokalu nie wpływa na możliwość złożenia wniosku. Ograniczenia w tym zakresie polegają jedynie na niemożności wnioskowania o nakaz opuszczenia lokalu wobec osoby, do której majątku osobistego należy wskazywana nieruchomość.

Istotne jest rzetelne udowodnienie nagannego zachowania małżonka. Im dokładniej udowodniona zostanie uciążliwość postępowania drugiej osoby, czy też stosowania przez nią przemocy, tym większe prawdopodobieństwo uznania wniosku przez sąd. Rzetelność dowodzenia w tym wypadku jest istotna z punktu widzenia wyjątkowości orzekania eksmisji. Tak jak zostało już wspomniane, zastosowanie tej instytucji ze względu na pozbawianie jednego z lokatorów dotychczasowego miejsca zamieszkiwania, musi być szczegółowo przeanalizowane!

WAŻNE! Oprócz dowodów w postaci relacji jednej ze stron, warto również dołączyć dowody rzeczowe, nagrania czy zdjęcia. Jeśli osoba objęta wnioskiem popełniła jakieś przestępstwo na szkodę wnioskodawcy, również będzie mieć to wpływ na wydane orzeczenie.

Należy pamiętać, że dobro małoletnich dzieci jest ważną okolicznością przy ocenianiu zasadności eksmisji.

 

 

Co różni od siebie wskazane podstawy prawne?

Przede wszystkim możliwość ich zastosowania. Wniosek o eksmisję na podstawie art. 58§2 k.r.o. złożyć należy w ramach postępowania rozwodowego.

Jeśli natomiast strona zdecydowała się na wnioskowanie o nakaz opuszczenia lokalu przez współmałżonka lub już byłego małżonka, może złożyć wniosek na podstawie art. 11a  Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy albo art. 13 Ustawy o prawach lokatorów jednocześnie z trwaniem postępowania rozwodowego, czy też po jego zakończeniu.

Złożyłam (-łem) wniosek i co dalej?

Warto pamiętać, że szczególnie w obecnych- nieprzewidywanych czasach, postępowania w sprawie wniosku o eksmisję mogą trwać długo.

Nie należy przez to jednak rezygnować z możliwości uwolnienia się od osoby agresywnej, czy stosującej przemoc. Każde podjęte działanie w tej kwestii jest niezwykle istotne i wymaga dużo odwagi od osoby wnioskującej. Dlatego tym bardziej, długość postępowania może powodować dodatkowy lęk, czy niepokój.

Sprawy z wniosku z art. 11a powinny być rozpoznawane w ciągu 30 dni od złożenia wniosku. W przypadku postępowań z wniosku z art. 58 §2 czas ten może być dłuższy, natomiast w tym wypadku strona wnioskująca może jeszcze przed rozpoczęciem postępowania rozwodowego lub też w jego trakcie złożyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia w postaci nakazu opuszczenia lokalu na czas trwania postępowania przez współmałżonka. Ten wniosek, również powinien być rozpoznany maksymalnie w ciągu 30 dni, jeśli ustawa dla jego rozpoznania wymaga przeprowadzenia rozprawy.

UWAGA! Powyższe terminy są jedynie instrukcyjne, zatem ich zachowanie nie będzie powodować negatywnych skutków prawnych.

Co zatem może zrobić osoba, która złożyła wniosek i czeka na jego rozpoznanie, ale obawia się o nasilenie agresji, czy celowe utrudnianie normalnego funkcjonowania?

Warto w tym kontekście przytoczyć przepis, który wejdzie w życia 30 listopada 2020 roku, mianowicie art. 15aa Ustawy o Policji, który przyznaje dodatkowe uprawnienia Policjantom w zakresie pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Na gruncie wskazanego przepisu Policjant będzie mieć prawo wydania wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie, między innymi, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania.

Co jest najważniejsze w przypadku podjęcia decyzji o złożeniu wniosku?

Przede wszystkim odwaga do podjęcia działań zmierzających do usunięcia z wspólnie zajmowanego lokalu. Składając wniosek należy skupić się na rzetelnym udowodnieniu rażąco nagannego zachowania współmałżonka. Same słowa jednej ze stron nie zawsze będą wystarczające, dlatego warto zgromadzić jak najpełniejszy materiał dowodowy. Dokumenty świadczące o stosowaniu przemocy, wyniki badań lekarskich, nagrania czy jakiekolwiek środki potwierdzające stanowisko wnioskodawcy mogą mieć znaczący wpływ na ostateczne orzeczenie.

 

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: biuro@kancelariapoprawa.pl  Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.

 

 


Autorką artykułu jest Weronika Jankowska – studentka prawa na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie; z Kancelarią Poprawa związana od października 2020 roku.