Tomek i Asia są rodzicami 10-letniego Jurka, nie są rozwiedzeni, każdy z nich ma pełną władzę rodzicielską, są zgodną rodziną i nigdy nie mieli kłopotów z prawem. Czy mimo to, sąd rodzinny może ingerować w ich władzę rodzicielską? A może są takie sytuacje, w których sąd musi zdecydować za rodziców? Jak to wygląda w polskim prawie? Odpowiedź znajdziecie w dzisiejszym wpisie.
Władza rodzicielska.
Kodeks rodziny i opiekuńczy wprost definiuje, że rodzice nad dzieckiem sprawują tzw. władzę rodzicielską. Słowami samego ustawodawcy zakres władzy został ustalony w następujący sposób:
Art. 95. [Zakres władzy rodzicielskiej]
1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
(…)
3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.
Z powyższego przepisu oraz z ogólnie znanych zasad życia w społeczeństwie wynika więc, że to rodzice troszczą się o dziecko i podejmują za dziecko istotne decyzje dotyczące jego osoby oraz jego majątku.
Majątek dziecka?
Powyższe nie powinno budzić zdziwienia. Dziecko bowiem, otrzymuje prezenty na urodziny, imieniny, komunie. Często są to także pieniądze. Dodatkowo dziecko może zostać obdarowane, także bardziej wartościowymi dobrami. Przykład? Dziadek może zapisać dziecku nieruchomość np. rodzinny dom. A dodatkowo dziecko może nabyć nieruchomości lub inny majątek w drodze dziedziczenia lub też samo ten majątek zdobyć grając np. w reklamie czy filmie.
Kto więc „rządzi” majątkiem dziecka?
Zarząd majątkiem dziecka sprawują rodzice. Czym jest ten zarząd? To wszelkiego rodzaju dyspozycje i czynności odnoszące się do poszczególnych składników majątku. Ponadto zarząd majątkiem dziecka, obejmuje zachowania oraz czynności prawne i faktyczne, wpływające na szeroko rozumianą sytuację majątkową dziecka. Są to zachowania zmierzające do zachowania tego majątku, czynności powodujące jego zmniejszenie, poprzez zbycie albo obciążenie jego składników, a także czynności powodujące zwiększenie tego majątku, drogą nabycia nowych przedmiotów majątkowych albo umniejszenia istniejących obciążeń.
Ważne!
Czynności podejmowane w związku z zarządem majątkiem dziecka należy rozróżnić na trzy rodzaje:
- czynności zwykłego zarządu,
- czynności przekraczające zwykły zarząd oraz
- czynności nagłe.
Za czynności zwykłego zarządu uważa się takie czynności, które wiążą się ze zwykłym korzystaniem z majątku i służą zachowaniu trwałości tego majątku w stanie niezmienionym, niepogorszonym. Są to zwyczajne bieżące naprawy składników majątku, wnoszenie opłat, podatków, stałych płatności itp.
Natomiast do czynności przekraczających ramy zwykłego zarządu, zalicza się w szczególności następujące czynności: nabycie, zbycie, zrzeczenie się lub istotne obciążenie nieruchomości oraz praw o większej wartości, zmiana sposobu gospodarowania ważnym składnikiem majątku, zmiana przeznaczenia części nieruchomości, znaczniejszy remont lub przebudowa budynku, ustanowienie odrębnej własności lokalu, dokonanie podziału nieruchomości.
Kiedy zdanie rodzica jest niewystarczające?
Ustawodawca w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym wprowadził zasadę, zgodnie z którą rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Celem takiej regulacji jest ograniczenie możliwości działania przez rodziców na szkodę dziecka. Nie można bowiem wykluczyć takiej sytuacji, kiedy rodzice będą chcieli wyzbyć się majątku dziecka przed uzyskaniem przez nie pełnoletności dla własnej korzyści.
UWAGA!
Brak zgody sądu powoduje bezwzględną nieważność takiej czynności prawnej!
Przykłady czynności, na które rodzice muszą mieć zgodę sądu.
W judykaturze i doktrynie wskazano szereg przykładów czynności przekraczających ramy zwykłego zarządu majątkiem dziecka.
W szczególności zaliczyć do nich należy:
- zrzeczenie się dziedziczenia,
- odrzucenie spadku,
- przyjęcie spadku wprost,
- zbycie lub obciążenie nieruchomości;
- czynienie darowizn;
- wypłata znacznej kwoty z rachunku dziecka.
Sąd może także z urzędu zainteresować się niegospodarnymi rodzicami.
Jeżeli sąd otrzyma informacje, że rodzice nieprawidłowo wykonują zarząd majątkiem dziecka, to w zależności od potrzeby może zastosować różne ograniczenia. A mianowicie może zobowiązać rodziców do (przykładowo):
- sporządzenia inwentarza majątku,
- zabezpieczenia kosztowności (złożenie do depozytu) oraz gotówki (wpłata na rachunek bankowy, dostępny za zgodą sądu),
- ustanowienia zabezpieczenia planowanych transakcji w postaci ich ubezpieczenia lub ustanowienia gwarancji bankowej,
- uzyskiwania zezwolenia sądu na działanie we wszystkich ważniejszych sprawach związanych z zarządem majątkiem, oraz
- składania corocznych sprawozdań z tego zarządu.
Sąd może także w drodze ograniczenia władzy rodzicielskiej, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, odebrać rodzicom zarząd majątkiem i powierzyć go innemu zarządcy, w szczególności kuratorowi; poza tym sąd może zastosować i inne, stosowne do istniejącej sytuacji, ograniczenia pieczy nad majątkiem dziecka.
Pomocna ręka sądu.
Także sami rodzice mogą zwrócić się do sądu o udzielenie im pomocy w wykonywaniu zarządu. Doradcze działanie sądu i jego organów pomocniczych nie stanowi wówczas ograniczenia władzy rodzicielskiej, choć należy przyjąć, że rodzice będą w znacznym stopniu związani wskazanym przez sąd sposobem wykonywania zarządu.
Dziecko coraz bardziej samodzielne.
Rodzice mogą także stopniowo wraz z wiekiem dziecka powierzać mu dokonywanie czynności zarządu. Najpierw mogą to uczynić pozostawiając jeszcze określone przedmioty w swoim zarządzie, a powierzając dziecku dokonywanie tylko wskazanych czynności w odniesieniu do tych przedmiotów, a dopiero następnie rozpocząć proces przekazywania dziecku określonych przedmiotów do jego swobodnego już użytku.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl
Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.