Z chwilą orzeczenia rozwodu powstaje między byłymi małżonkami stosunek alimentacyjny, jeżeli spełnione zostaną przesłanki z art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jednak – orzeczenie alimentów dla małżonka bywa uzależnione od kluczowego czynnika jakim jest wina. To, czy alimenty zostaną przyznane, zależy od tego czy małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód bez czy z orzekaniem o winie.
Brak winy eksmałżonka a alimenty.
Zdecydowałeś się na rozwód bez orzekania o winie? Sąd uznał, że wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego leży po obu stronach? Możesz dochodzić alimentów od eksmałżonka. Warunki:
- żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa;
- małżonek, który dochodzi alimentów znajduje się w niedostatku.
Co to znaczy, że małżonek znajduje się w niedostatku?
W orzecznictwie przyjmuje się, że niedostatek oznacza:
- brak jakichkolwiek środków utrzymania,
lub
- kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb.
UWAGA!
To że przykładowo jesteś bezrobotny, nie oznacza od razu niedostatku. Chodzi tutaj o takie sytuacje, w których w pełni wykorzystujesz swoje możliwości zarobkowe (masz zawód, szukasz pracy, podejmujesz aktywność). Nie jesteś jednak w stanie zarobić już więcej, a nie masz pieniędzy na konieczne Ci lekarstwa.
Zakres obowiązku alimentacyjnego.
Od czego jest uzależniona wysokość alimentów?
- od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (czyli tego który otrzymuje alimenty),
oraz
- możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego (czyli tego, który płaci).
Konieczne jest porównanie sytuacji obu małżonków:
Przykładowo, w jednym z wyroków Sąd Najwyższy przyjął, że powódka jest wprawdzie w trudnej sytuacji. Nie można jednak przyjąć, iż w stosunku do sytuacji pozwanego znajduje się w niedostatku. Kolejny przykład: sąd może nie uwzględnić powództwa pomimo niedostatku uprawnionego, jeżeli np. jest inwalidą pierwszej grupy i płaci alimenty na rzecz dzieci.
Obowiązek alimentacyjny w tym przypadku wygasa:
- z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży ten termin;
- w razie zawarcia przez małżonka uprawnionego nowego małżeństwa.
A co w sytuacji, gdy jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozwodu?
Jeśli jeden małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, drugi z małżonków może dochodzić alimentów, gdy:
- przyczyni się to do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego;
- nawet jeżeli małżonek niewinny nie znajduje się w niedostatku!
W tym przypadku obowiązek alimentacyjny wygasa:
- w razie zawarcia przez małżonka uprawnionego nowego małżeństwa.
Czym są usprawiedliwione potrzeby? Kiedy otrzymam alimenty?
W przypadku orzeczenia winy jednego z małżonków wystarczające jest pogorszenie sytuacji materialnej wskutek orzeczenia rozwodu.
Sąd Najwyższy stoi na stanowisku:
„Orzekając o żądaniu małżonka niewinnego zasądzenia alimentów na podstawie art. 60 § 2 k.r.o. sąd powinien porównać sytuację, w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo”.
Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby kontynuowali pożycie.
Rozwód z orzeczeniem o winie? Jak wysokie alimenty Ci przysługują?
W tym przypadku wysokość alimentów określa z jednej strony stopień pogorszenia się sytuacji materialnej małżonka niewinnego. A z drugiej strony zasady słuszności. Tylko bowiem zasady słuszności mogą w sposób prawidłowy wyważyć rozstrzygnięcie, jaki w konkretnej sprawie zakres przyczynienia się małżonka winnego będzie uznany za odpowiedni.
Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie sięga – tak daleko, aby miał on zapewnić byłemu małżonkowi równą stopę życiową. Jednakże nie jest przy tym ograniczony do zaspokajania tylko tych usprawiedliwionych potrzeb.
Przykład:
Małżonkowie prowadzili dostatnie życie, mogli sobie pozwolić na różnego rodzaju rozrywki, atrakcje, wyjazdy, zakup drogich, markowych ubrań, dodatków, kosmetyków. A gromadzony w ramach wspólności małżeńskiej majątek pozwalał im wieść życie na wysokim poziomie. Po rozwodzie sytuacja jednego z małżonków uległa pogorszeniu w taki sposób, że miesięczne koszty życia znacznie przekraczają miesięczne dochody. To znacząco utrudnia, a wręcz nie pozwala na funkcjonowanie na dotychczasowej stopie życiowej. W takiej sytuacji uzasadnione jest dochodzenie alimentów, aby „wyrównać poziom” życia małżonka niewinnego po rozwodzie do tego, który wiódł przed rozwodem, przy jednoczesnym braku znacznego uszczuplenia zasobów majątkowych małżonka winnego.
Podsumowując:
Niewątpliwie, w niektórych przypadkach, wykazanie winy jednego z małżonków pozwoli małżonkowi niewinnemu uzyskać alimenty od małżonka winnego, bez konieczności wykazywania niedostatku.
Natomiast, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że nie ma wyraźnych podstaw do zasądzenia od małżonka winnego alimentów na rzecz małżonka niewinnego, warto rozważyć powództwo o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie. To z pewnością znacznie usprawni i przyspieszy Wasz rozwód, a przede wszystkim pozwoli uniknąć wielu negatywnych emocji związanych z „wytykaniem” sobie winy.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.
Autorką artykułu jest Paulina Stradomska- aplikantka radcowska, absolwentka prawa na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II; z Kancelarią Poprawa związana od stycznia 2020 roku.