Wstęp.
Zgodnie z kodeksem pracy – za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy – pracodawca ma prawo do zastosowania wobec pracownika jednej określonych kar. Katalog kar porządkowych jest wyczerpujący. Oznacza to, że pracodawca nie może zastosować innej kary niż wymieniona w kodeksie pracy.
Pracownik popełniający naruszenie w zakresie prawa pracy może zostać ukarany przez pracodawcę karą:
- upomnienia,
- nagany,
- pieniężną.
Pracodawca ma możliwość wyboru kary porządkowej odpowiedniej do przewinienia pracownika. Stosowanie innego rodzaju kar i ich modyfikowanie jest niedopuszczalne. Warto podkreślić, że pracodawca nie ma obowiązku stosowania gradacji kar porządkowych, czyli nie musi najpierw upomnieć pracownika, a dopiero w następnej kolejności udzielić mu nagany czy kary pieniężnej. Stąd, pracownik może być od razu ukarany karą nagany, nawet jeśli dotychczas w ogóle nie naraził się na odpowiedzialność porządkową. Niewątpliwie jednak kolejność sankcji porządkowych przyjęta w kodeksie pracy nie jest przypadkowa. Zasadą, więc dla pracodawcy powinno być stosowanie upomnienia przy najlżejszych przewinieniach, a nagany i kary pieniężnej przy cięższych przekroczeniach obowiązków pracowniczych.
UWAGA!
Katalog kar jest zamknięty. Nie jest dopuszczalne ich zaostrzanie, np. przez podanie do wiadomości załogi informacji o ukaraniu. Stosowanie innych kar stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 281 pkt 4 k.p.).
Kiedy można zastosować karę upomnienia i nagany?
W sytuacji gdy pracownik nie przestrzega ustalonej organizacji i porządku w pracy, przykłady:
- częste spóźnienia do pracy;
- nieuzasadniona odmowa wykonywania poleceń służbowych;
- wykonywanie w czasie pracy prywatnych czynności.
W sytuacji gdy pracownik nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przykłady:
- pracownik nie dba o miejsce pracy, nie nosi odzieży roboczej;
- obsługuje maszyny w sposób stwarzający zagrożenie dla siebie i współpracowników;
- nie informuje pracodawcy o wypadku przy pracy.
W sytuacji gdy pracownik nie przestrzega przepisów przeciwpożarowych, przykłady:
- pracownik pali papierosy w miejscu pracy;
- pracownik zastawia swoim pojazdem miejsce stanowiące drogę ewakuacyjną.
W sytuacji gdy pracownik nie przestrzega potwierdzania przybycia i obecności w pracy,
W sytuacji gdy pracownik nie przestrzega przyjętego tego sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Kiedy można zastosować karę pieniężną?
Karę pieniężną pracodawca może zastosować wyłącznie w sytuacji:
- nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- nieprzestrzegania przepisów przeciwpożarowych,
- spożywania alkoholu w czasie pracy.
Jak prawidłowo nałożyć karę porządkową na pracownika?
Termin: Zgodnie z art. 109 § 1 k.p. przy nakładaniu kar porządkowych pracodawca związany jest dwoma terminami. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia przez pracodawcę wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Jednakże, mimo powzięcia przez pracodawcę wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego, bieg dwutygodniowego terminu na nałożenie kary nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy w razie niemożności wysłuchania pracownika z powodu jego nieobecności w zakładzie pracy. Reguła ta nie dotyczy terminu trzymiesięcznego.
Obowiązek wysłuchania pracownika: Na pracodawcy ciąży także obowiązek wysłuchania pracownika przed nałożeniem kary. Pracodawca swój obowiązek, polegający na wysłuchaniu pracownika, powinien zrealizować przed zastosowaniem kary porządkowej.
Forma: Kara porządkowa może być nałożona na pracownika tylko w formie pisemnej. Ustne upomnienia należą do sfery kierowania procesem pracy i nie są karami porządkowymi. Bez pisemnego zawiadomienia pracownika o ukaraniu kara porządkowa nie istnieje. Zgodnie z art. 110 k.p. w zawiadomieniu o ukaraniu pracodawca wskazuje rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informuje pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia; odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.
Pracownik ma prawo wnieść sprzeciw!
Jeśli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw do pracodawcy. Nie odrzucenie sprzeciwu przez pracodawcę w ciągu 14 dni od jego wniesienia oznacza, że pracodawca uwzględnił ten sprzeciw. Jeżeli pracodawca odrzuci sprzeciw pracownika, to ten może w ciągu 14 dni od zawiadomienia go o odrzuceniu sprzeciwu wystąpić do sądu pracy z wnioskiem o uchylenie kary porządkowej.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl
Więcej prawnych nowinek? Znajdziesz mnie na Facebooku i Instagramie.