Wstęp.
Jak wynika z przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej w lipcu 2017 roku badań, dotyczących osób niezamężnych i nieżonatych w polskich rodzinach[1] – na każdą nuklearną rodzinę w Polsce (rodzice + dzieci) przypada średnio jedna pełnoletnia osoba, która nie zawarła związku małżeńskiego. Większość (56%) osób stanu wolnego (niezamężnych i nieżonatych) nie ma partnera (partnerki), co czwarta osoba z tej grupy żyje w konkubinacie (24%), prawie co piąta zaś (17%), choć pozostaje w związku nieformalnym, nie mieszka ze swoim partnerem (swoją partnerką). Wstępujemy więc w związki niesformalizowane prawnie coraz częściej; i zasadniczo staje się to normą albo na całe życie albo na kilka jego lat. I pewnie temat ten nie byłby ani specjalnie interesujący, ani skomplikowany – gdyby nie fakt, iż z każda niesformalizowana prawnie instytucja, może pociągać za sobą problemy w naszym życiu prywatnym.
O jakich problemach mowa?
Najczęstsze problemy osób żyjących w związkach niesformalizowanych (konkubinatach czy związkach partnerskich) dotyczą ujmując to górnolotnie relacji człowiek-państwo, a więc sytuacji w której rozwiązanie problemu nie zależy od nas samych a na przykład od decyzji urzędu, organu administracji państwowej, szpitala czy banku. Przykład ? Proszę bardzo: odbiór korespondencji na poczcie, uzyskanie informacji w szpitalu i przychodni, dostęp do rachunku bankowego, a po rozpadzie związku ustalenie praw do faktycznie wspólnych np. nieruchomości czy ruchomości, które jednak formalnie stanowią własność tylko jednego z konkubentów. Bardzo głośny swego czasu był case Pana Artura, którego konkubina Natalia urodziła ich wspólne dziecko. Niestety podczas porodu nastąpiły komplikacje, konkubina zapadła w śpiączkę, a w dokumentacji szpitalnej nie zaznaczyła, że Pan Artur jest ojcem dziecka. Sprawa otarła się o sąd, a dziecko leżało w szpitalu przez kilka tygodni. Dopiero po weryfikacji przez kuratora sądowego, czy Pan Artur ma warunki, żeby zająć się córką, dziecko mogło trafić do domu. Sprawę dodatkowo skomplikował fakt, że Pani Natalii, która zapadła w śpiączkę skończyło się ubezpieczenie, a Pan Adam, jako obca dla niej osoba, nie mógł objąć jej swoim ubezpieczeniem, ani występować w jej imieniu przed urzędami.
Co zrobić, żeby uniknąć takich sytuacji?
Oczywiście nie ma jednego rozwiązania na wszystkie dylematy prawne, ale ważne jest już to, że mamy świadomość ewentualnych przyszłych problemów i próbujemy szukać rozwiązań. Co można zrobić:
- Pełnomocnictwo pocztowe – jeśli chcesz mieć pewność, że w razie Twojego wyjazdu partner będzie mógł odebrać korespondencję pocztową przeznaczoną dla Ciebie, możesz mu udzielić pełnomocnictwa pocztowego. W takiej sytuacji – osoba udzielająca pełnomocnictwa musi się osobiście udać do placówki pocztowej. Pełnomocnictwo pocztowe należy podpisać w obecności pracownika poczty. Nie jest natomiast potrzebna obecność osoby, która będzie pełnomocnikiem – niezbędne są tylko jej dane do wpisania w treść pełnomocnictwa. Te dane to imię, nazwisko, rodzaj i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość (dowodu osobistego, paszportu, itp). Pełnomocnictwo pocztowe może zostać udzielone na czas określony albo do odwołania. W treści pełnomocnictwa można zaznaczyć, jakiego rodzaju przesyłek ono dotyczy (przesyłek poleconych, paczek pocztowych, przekazów pocztowych). Wskazuje się też, jakiego adresu dotyczy pełnomocnictwo pocztowe – pełnomocnik będzie mógł odebrać tylko przesyłki nadane na ten adres. Jeśli więc adresów jest kilka, to trzeba zadbać o odrębne pełnomocnictwo pocztowe dla każdego z tych adresów.
- Upoważnienie do udzielenia informacji o stanie zdrowia konkubentowi lub innej osobie najbliższej – jeśli chcesz, aby partner mógł otrzymać od lekarza lub szpitala informacje dotyczące Twojego stanu zdrowia musisz udzielić takiego upoważnienia partnerowi. W praktyce, w każdej przychodni czy szpitalu otrzymasz stosowny druk, który należy wypełnić wyraźnie danymi partnera i swoimi. Udziel jednak na wszelki wypadek takiego upoważnienia, które będziecie przechowywać wśród ważnych dokumentów domowych, w razie czego partner będzie miał pod ręką taki dokument i będzie mógł się nim wylegitymować przed lekarzem. Jesteś w ciąży ? Zaznacz kto jest ojcem dziecka.
- Pełnomocnictwa – konkubenci mogą udzielić sobie także pełnomocnictw upoważniających do załatwiania poszczególnych spraw, do prowadzenia określonego rodzaju spraw lub też do prowadzenia ogółu spraw. Chcesz mieć pewność, że nikt nie podważy treści pełnomocnictwa partnera – zadbaj o formę i udaj się do notariusza, który np. poświadczy Twój podpis pod pełnomocnictwem, lub nada pełnomocnictwu formę aktu notarialnego, która będzie na pewno akceptowana przez urzędy i inne organy administracji państwowej i samorządowej.
- Upoważnienia i dyspozycje wypłat do rachunków bankowych – warto pamiętać o tym zawczasu, w szczególności jeśli trzymamy tam wspólne środki finansowe.
- Kupujesz drogie aktywa, wyposażasz dom, kupujesz nieruchomość – zadbaj na przyszłość o to, aby przynajmniej z faktury wynikało, że jesteś współwłaścicielem tej rzeczy; inaczej (w razie rozpadu związku) możesz narazić się na duże problemy i trudności z odzyskaniem swojej własności.
Pamiętaj jednak, że jeśli związek się rozpadnie – musisz odwołać udzielone (szczególnie bezterminowo) pełnomocnictwa i upoważnienia, w innym wypadku mimo faktycznego rozwiązania związku będą one nadal respektowane przez instytucje, które są ich dysponentami.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl. Więcej prawnych nowinek? Polub mój fanpage już dziś!