Rozwodzisz się? Sprawdź kiedy mediacja przy rozwodzie będzie konieczna.

Sala sądowa, obecność sądu, ławników, pełnomocników i nagromadzenie negatywnych emocji między małżonkami nie zawsze pozytywnie wpływa na chęć wypracowania wspólnego stanowiska małżonków. W tym, co do kwestii władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron, kontaktami z nimi, wysokością alimentów. Dlatego warto rozważyć uzgodnienie spornych kwestii i wypracowanie zadowalającego obie strony konsensusu w bardziej dogodnych warunkach. Temu właśnie służą mediacje.

Czym są mediacje? Na czym polegają?

Mediacje – z jednej strony coraz bardziej zyskują na „popularności”, z drugiej jednak w dalszym ciągu budzą wśród niektórych osób niepewność.

Mediacje to alternatywna forma rozwiązywania sporów, w której bezstronna, neutralna osoba trzecia pomaga spierającym się stronom w osiągnięciu wzajemnie zaakceptowanego porozumienia.

Mediator, zmierzając do polubownego rozwiązania sporu, prowadzi mediację w taki sposób aby wspierać strony w formułowaniu propozycji ugodowych, a niekiedy, na zgodny wniosek stron, może wskazać sposoby rozwiązania sporu.

Co ważne – prowadzenie mediacji jest jedynie próbą wypracowania zgodnego stanowiska. Strony nie mają obowiązku zawrzeć ugody. Zatem, biorąc udział w postępowaniu mediacyjnym nic się nie traci, a można jedynie coś zyskać.

Pamiętaj! W ramach postępowania mediacyjnego funkcjonuje model „win – win” (wygrany – wygrany). Nikt nie przegrywa. Każdy może być wygranym.

W ramach postępowania rozwodowego, mediacja ma na celu poprawę komunikacji między małżonkami, ograniczenie konfliktów, co ma pozytywny wpływ na dobro całej rodziny oraz zapobiega szkodliwym konsekwencjom zerwania relacji rodzinnych. Wspólne ustalenia znacznie przyspieszą zakończenie sprawy. A przecież – jak wiadomo – obu stronom zależy na tym, aby proces rozwodowy zakończył się jak najszybciej.

Zasady mediacji:

• Mediacje są dobrowolne. Każda ze stron może zgodzić się na mediacje i brać w nich udział lub nie. Nawet jeżeli strony zgodzą się na mediacje to w ich trakcie, w każdej chwili każda ze stron może od niej odstąpić (wycofać się).
• Postępowanie mediacyjne prowadzi mediator. Mediator może być wyznaczony przez sąd. Osoba mediatora może zostać także wskazana przez strony. Mediatorem nie może być sędzia.
• Mediator jest bezstronny. Nie opowiada się za żadną ze stron i jednakowo pomaga obydwu stronom w poznaniu i wyrażeniu stanowiska odnośnie danej kwestii.
• W mediacji mogą (ale nie muszą) brać udział, oprócz stron i mediatora, także inne osoby, jak choćby pełnomocnicy stron, członkowie ich rodziny oraz eksperci.

Poufność, odpłatność….

• Mediacje są poufne. Mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Mediator nie może być świadkiem w sprawie faktów, o których dowiedział się od stron podczas mediacji (chyba, że strony uzgodnią, że zwalniają go z poufności). Propozycje, które małżonkowie składają podczas mediacji, nie mogą być wykorzystywane jako dowody w postępowaniu sądowym.
• Czas trwania mediacji: 3 miesiące. Ale, na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin na przeprowadzenie mediacji może zostać przedłużony, jeżeli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy. Czasu trwania mediacji nie wlicza się do czasu trwania postępowania sądowego.
• Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator. Doręcza on stronom odpis protokołu.
• Postępowanie mediacyjne jest płatne, przy czym koszty związane z mediacją są nieporównywalnie niższe od kosztów sądowych związanych z przeprowadzeniem pełnego postępowania sądowego.
• Strony mogą zawrzeć ugodę, ale nie muszą.
• Ugodą strony mogą uregulować wszystkie kwestie przedstawione do mediacji w postanowieniu sądu, bądź tylko niektóre z nich. Pozostałe, stanowiące element wyroku, zostaną wówczas rozstrzygnięte w drodze decyzji sądu.
• Jeśli zostanie zawarta ugoda – podlega ona zatwierdzeniu przez sąd. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.

Czy mediacje w postępowaniu rozwodowym są obowiązkowe?

Aktualnie – nie. Na gruncie obowiązujących przepisów sąd może, ale nie musi skierować strony do mediacji. A nawet jeśli to zrobi, to wzięcie udziału w mediacji przez strony chcące się rozwieść, nie jest elementem koniecznym dla uzyskania rozwodu (mogą wziąć w niej udział albo nie).

Na kanwie obowiązujących przepisów:

• Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. W tym przypadku przedmiotem mediacji jest pojednanie małżonków (art. 436 § 1 i § 2 k.p.c.).
• W każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację (art. 445 ²p.c.)
• Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora. Będzie to osoba posiadająca wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadająca wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych (art. 436 § 4 k.p.c.).
• Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła zgody na mediację (art. 183¹ 2 k.p.c.)

W Polsce, z uwagi na niski poziom świadomości prawnej w społeczeństwie, tylko 5 % spraw sądowych trafia do mediacji. Dla porównania – w Stanach Zjednoczonych jest to 95 % spraw. Mediacja to rozwiązanie, z którego w naszym kraju nadal korzysta bardzo wąska grupa osób, mimo tego, że jest narzędziem, które znacznie usprawnia proces sądowy.

Pamiętaj! Możesz wziąć udział w mediacji ale nie musisz! Jednak rozważ – decydując się na udział w mediacji nic nie tracisz, a możesz jedynie zyskać!

Decydując się na udział w mediacji, możesz zawrzeć ugodę, ale nie musisz! To tylko twoja dobra wola! Jednak weź pod uwagę – zawierając ugodę co do wszystkich czy nawet niektórych spornych kwestii, znacząco przyspieszysz postępowanie rozwodowe i zakończysz związane z tym negatywne emocje.

Ale już niebawem….

Obecnie trwają prace nad wprowadzeniem zmian w prawie rodzinnym i postępowaniu cywilnym. Rządowy projekt nowelizacji,, który obecnie jest procedowany przez odpowiednie komisje, zakłada m.in. obligatoryjne rodzinne postępowanie informacyjne, z udziałem mediatora. Obowiązkowe przed wniesieniem pozwu o rozwód lub separację (głównie dot. małżeństw posiadających wspólne małoletnie dzieci).

Rodzinne postępowanie informacyjne.

Celem rodzinnego postępowania informacyjnego ma być pojednanie małżonków, a w braku możliwości pojednania –zawarcie ugody regulującej sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi, utrzymywanie kontaktów każdego z małżonków z ich wspólnymi małoletnimi dziećmi oraz alimenty. Postępowanie informacyjne może też objąć wypracowanie porozumienia w zakresie spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację.

Na posiedzeniu informacyjnym strony mają zostać pouczone o indywidualnych i społecznych skutkach rozpadu małżeństwa. W szczególności dla nich i ich wspólnych małoletnich dzieci oraz o działaniach, które strony powinny podjąć dla utrzymania małżeństwa lub zawarcia ugody, w szczególności mediacji, terapii lub innej formie wsparcia rodziny.

Co jeszcze przewiduje nowy projekt?

Projektodawca chcąc wesprzeć strony w tym procesie zamierza umożliwić w trakcie postępowania informacyjnego odbycie bezpłatnych mediacji. W związku z tym główną rolę w powyższym postępowaniu będą odgrywać mediatorzy, którzy uzgodnią z małżonkami warunki rozwodu, kwestie opieki nad dziećmi i wysokość alimentów. Dzięki temu, sam rozwód, jeśli do niego dojdzie, powinien przebiegać znacznie sprawniej i bezkonfliktowo. Udział w mediacji rodzinnej nie będzie obowiązkowy, jednak strony, w toku posiedzenia informacyjnego mają obowiązek potwierdzić mediatorowi osobiste zapoznanie się z pouczeniem o indywidualnych i społecznych skutkach rozpadu małżeństwa. Po upływie terminów wyznaczonych przez sąd, mediator ma niezwłocznie przedstawić protokół z wynikami mediacji. Wtedy też sąd umorzy rodzinne postępowanie informacyjne, a to z kolei tym, którzy nadal będą chcieli się rozwieść, umożliwi podjęcie dalszych kroków.

Projekt zakłada, że złożenie pozwu o rozwód lub separację, gdy strony nie uczestniczyły w rodzinnym postępowaniu informacyjnym, w przypadkach, w których obowiązek ten ich dotyczy, nie spowoduje rozpoznania sprawy o rozwód lub o separację.

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl

Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.

Autorką artykułu jest Paulina Stradomska- aplikantka radcowska, absolwentka prawa na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II; z Kancelarią Poprawa związana od stycznia 2020 roku.