Zaznacz stronę

Czasami zdarza się, że unieważnienie małżeństwa mylone jest z rozwiązaniem, czy ustaniem związku małżeńskiego. Choć potocznie wyrażenia te mogą wydawać się zbliżone, są to trzy odrębne instytucje, których skutki prawne znacząco się od siebie różnią.

Czym jest unieważnienie małżeństwa?

Unieważnienie małżeństwa należy do instytucji prawa rodzinnego. Zostało uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (,,k.r.o.”). Działa ex tunc, czyli wstecz oraz powoduje poważne następstwa, między innymi: ustają wzajemne prawa i obowiązki małżonków względem siebie, a małżonkowie wracają do stanu cywilnego sprzed ślubu. Należy pamiętać, że małżeństwo polega unieważnieniu tylko na żądanie uprawnionych podmiotów. Jeśli takie żądanie nie nastąpi, małżeństwo jest ważne. Składa się je w formie pozwu o unieważnienie małżeństwa do właściwego sądu okręgowego, jednak żeby wnieść powództwo muszą istnieć do tego odpowiednie podstawy.

Przepisy jasno precyzują przyczyny unieważnienia małżeństwa, do których należą:

  1. Przeszkody małżeńskie
  2. Wady oświadczenia woli
  3. Braki w pełnomocnictwach

Przeszkody małżeńskie

Przeszkody małżeńskie są to pewne okoliczności, których zaistnienie powoduje niemożność zawarcia związku małżeńskiego. Katalog przeszkód jest zamknięty, natomiast ich charakter jest różny. Zalicza się do nich:

  1. Wiek
  2. Ubezwłasnowolnienie całkowite
  3. Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy
  4. Bigamia
  5. Pokrewieństwo
  6. Powinowactwo
  7. Przysposobienie

Co istotne, niektóre z wskazanych przeszkód mają charakter względny.

Co to oznacza? Sąd w wyjątkowych przypadkach może zezwolić na zawarcie małżeństwa mimo występowania okoliczności, które powinny to uniemożliwiać. Należy pamiętać, że takie zezwolenie występuje wyjątkowo i ustawa wyraźnie wskazuje, w przypadku których przeszkód jest ono możliwe.

Należą do nich:

  • przeszkoda wieku, zezwolenie natomiast może w tym wypadku dotyczyć tylko kobiety, która ukończyła 16 lat,
  • przeszkoda choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, oraz
  • przeszkoda powinowactwa.

Wady oświadczenia woli

Chodzi tu o stan wyłączający świadome wyrażenie woli, błąd co do tożsamości drugiej osoby lub groźbę bezprawną. Ze względu na powagę tych uchybień mogą one stanowić podstawę unieważnienia małżeństwa.

Dlaczego tak jest? Sytuacje takie nie zdarzają się często, ale dzięki wyróżnieniu przyczyn w postaci wad oświadczenia woli małżonek, który zawarł małżeństwo będąc, na przykład w błędzie co do tożsamości współmałżonka i błąd ten jest na tyle poważny, że dalsze pozostawanie w związku małżeńskim z daną osobą jest niemożliwe, jest dodatkowo chroniony i ma możliwość podjęcia wskazanych w ustawie działań.

O czym należy pamiętać w przypadku wad oświadczenia woli? Żądanie o unieważnienie małżeństwa z powodu wskazanych wad może wnieść małżonek, który złożył oświadczenie dotknięte wadą. Czas nie jest w tym przypadku bez znaczenia- ustawa wyraźnie wskazuje na maksymalny okres 6 miesięcy od wykrycia błędu, ustania obawy wywołanej groźbą lub ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli na złożenie żądania. Co więcej, żądanie takie jest niemożliwe po upływie 3 lat od zawarcia związku małżeńskiego.

Braki w pełnomocnictwach

Dotyczy to sytuacji, w których związek małżeński został zawarty przez pełnomocnika. Ze względu na szczególny charakter takiego rozwiązania, kodeks rodzinny i opiekuńczy pozwala na zawarcie małżeństwa w ten sposób tylko z ważnych przyczyn i tylko po uzyskaniu zgody sądu. Z tego niecodziennego charakteru wynika konieczność odpowiedniego umocowania pełnomocnika, ponieważ małżeństwo jako niezmiernie ważna instytucja prawa rodzinnego wywołuje poważne skutki w stosunku do obu współmałżonków.

Unieważnienia z powodu niedostatków pełnomocnictwa można żądać tylko w sytuacji, gdy nie zostało wydane zezwolenie sądu na zawarcie związku małżeńskiego w tym trybie lub jeśli pełnomocnictwo było nieważne albo skutecznie odwołane.

 

WAŻNE!

Mimo istnienia wskazanych przyczyn nie można żądać unieważnienia związku małżeńskiego w przypadku podjęcia przez małżonków wspólnego pożycia

 

Czym różni się unieważnienie od ustania lub rozwiązania małżeństwa?

Przede wszystkim warto podkreślić, że małżeństwo unieważnione uważane jest za niezwarte. Jest to instytucja stosowana w przypadku, gdy małżeństwo ze wskazanych ustawowo przyczyn w ogóle nie powinno istnieć. Rozwiązanie małżeństwa natomiast dotyczy małżeństwa, które zostało zawarte w sposób prawidłowy i następuje to w drodze rozwodu, a ustanie małżeństwa następuje z mocy prawa z powodu śmierci jednego ze współmałżonków.

 

Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: biuro@kancelariapoprawa.pl  Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.

 


Autorką artykułu jest Weronika Jankowska – studentka prawa na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie; z Kancelarią Poprawa związana od października 2020 roku.