Jedziesz do pracy i czujesz bezsilność już w samochodzie lub tramwaju, łzy napływają do oczu lub jesteś tak zdenerwowany, że ledwo wchodzisz do windy? Niedzielny wieczór jest dla Ciebie koszmarem, bo wiesz że już w poniedziałek spotkasz szefa lub współpracownika, który na każdym kroku neguje Twoje umiejętności? Zastanawiałeś się czasem czy takie zachowania współpracowników lub szefostwa nie są mobbingiem? Czy myślisz, że długotrwałe wyśmiewanie lub ostentacyjne zwracanie uwagi przy całym zespole, podważanie kompetencji, podśmiechiwanie się z ubioru czy charakterystycznych dla nas zachowań – jest normalnym, legalnym przejawem stosunku podporządkowania?
Co to jest mobbing?
Pojęcie mobbingu w polskim prawie pracy pojawiło się nie tak dawno bo 2003 roku, zgodnie z art. 94 ze znaczkiem 3 § 2 kodeksu pracy – mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
WAŻNE!
Mobbing polega na działaniu uporczywym i długotrwałym, jednorazowe nawet naganne zachowanie nie będzie miało znamion mobbingu.
Zachowanie mobbera (czyli osoby stosującej mobbing) może, ale nie musi być sprzeczne z prawem w rozumieniu innych przepisów. Musi ono jednak być przynajmniej w pewnym sensie naganne, niemające usprawiedliwienia w normach moralnych lub zasadach współżycia społecznego. Zasadniczo nie jest mobbingiem ignorowanie pracownika (przykładowo przez niepodawanie mu ręki lub nieodzywanie się do niego) przez grupę kolegów, jeżeli zachował się wobec nich nielojalnie.
Osobami dopuszczającymi się mobbingu (mobberami) wobec pracownika mogą być jego przełożeni lub inni pracownicy. Według niektórych poglądów mogą być nimi także osoby trzecie, np. klienci. Przełożony również może być ofiarą mobbingu ze strony pracowników.
WAŻNE!
Mobberem nie zawsze będzie Twój szef, często będą to np. koledzy z pracy.
Obowiązkiem pracodawcy jest przeciwdziałanie mobbingowi. Może on używać środków organizacyjnych i perswazyjnych, a gdy są one nieskuteczne, może stosować sankcje przewidziane w prawie pracy.
7 przykładów zachowań stanowiących mobbing w miejscu pracy:
OŚMIESZANIE:
Ośmieszanie ofiary przed przełożonymi to częsta metoda prześladowców w firmie. Choć większości pracowników może się to wydawać niewinne, jest absolutnie niedopuszczalne. Wyśmiewanie czyjegoś akcentu, problemów w życiu osobistym, stroju, wyśmiewanie pochodzenia czy miejsca zamieszkania współpracownika – często jest elementem rozmów przy kawie w pokoju socjalnym. Drobne uszczypliwości, „zabawne” słowa czy gesty bywają na granicy poniżania czy naruszania godności osobistej osoby, do której są skierowane. Z pewnością uwłaczające uwagi kierowane kilka razy w tygodniu przez dłuższy czas nie polepszają atmosfery. Takie działania mogą być mobbingiem i prowadzić u ofiary do wielu poważnych i długofalowych psychologicznych konsekwencji.
ZŁOŚLIWOŚCI:
Docinki i złośliwości to częste narzędzie mobberów-przełożonych. Często stanowią pokłosie jednego niefortunnie wypowiedzianego w pracy zdania. Przykładowo podczas przerwy na kawę Pani Ola pomyliła stolicę Niemiec i zamiast Berlina wskazała Frankfurt. Ta pomyłka przez mobbera nigdy nie zostanie zapomniana, już zawsze podczas przerw kawowych, ale także i w każdej sytuacji, w której mobber będzie miał możliwość wypomnienia tego w towarzystwie więcej niż jednej osoby – będzie się wyzłośliwiał opowiadając o umiejętnościach geograficznych Pani Oli. I faktycznie, początkowo może te złośliwości będą śmieszyć i Panią Olę, ale po setnym powtórzeniu tej samej historii, stanie się to frustrujące i uwłaczające
IGNOROWANIE I LEKCEWAŻENIE:
Intencjonalne ignorowanie pracownika, traktowanie jak powietrze, lekceważący stosunek, wyrażane np. w odniesieniu do pomysłów i propozycji przedstawionych przez pracownika podczas zebrań. Ignorowanie może też występować w formie pomijania przy przyznawaniu premii regulaminowych, mimo że pracownik spełnia odpowiednie kryteria.
ZLECANIE BEZSENSOWNYCH CZYNNOŚCI:
Wydawanie poleceń, które nie mają związku z zakresem obowiązków pracownika czy nakazywanie wykonywania czynności pozbawionych sensu, to charakterystyczne działania mobbera. Mobber zleca Ci na już, na cito – rzekomo bardzo ważny temat, siedzisz nad nim całą noc, mimo iż nie rozumiesz po co (np. stworzenie jakiegoś wykresu lub tabelek zgodnie z jego wytycznymi), kiedy rano oddajesz zlecony projekt mobber twierdzi, że w ogóle tego nie potrzebował. Inne przykłady? Zlecenie kserowania dokumentów, które nie są nikomu potrzebne; wprowadzanie bezsensownych danych do Excela wedle pomysłu mobbera, zaniżanie kompetencji poprzez zlecanie specjaliście prac poza zakresem obowiązków itp.
GROŹBY:
Często zdarza się, że mobber wykorzystuje jako narzędzie motywacyjne groźby – przy każdej nadarzającej się okazji, gdy pracownik nie może wykonać polecenia, mobber np. grozi bądź sugeruje zwolnienie z pracy.
PONIŻANIE:
Wszelkiego rodzaju dyskredytowanie osiągnięć osoby mobbowanej, może to się odbywać słowami, poprzez nadmierne krytykowanie jej pracy, ewentualnie z użyciem poniżających wyrażeń lub przez powoływanie się na inne osoby, przytaczanie ich negatywnej opinii. Poza tym prześladowca może poniżać ofiarę swoimi decyzjami i swoim działaniem, np. przez odebranie jej przyznanej premii, niesprawiedliwe nagradzanie innych pracowników, itp.
ZACHOWANIA O PODTEKŚCIE SEKSUALNYM:
Jedną z form mobbingu są zachowania mające cechy molestowania seksualnego w miejscu pracy. Molestowanie seksualne może też przybrać formę pozbawioną kontaktu fizycznego, ale ewidentnie skierowaną na podkreślenie fizyczności drugiej osoby. Będzie to np. opowiadanie sprośnych dowcipów, wypowiadanie się na temat ubioru czy stosowanie wulgarnych docinków. Niby zabawne tekściki podkreślające np. duży biust koleżanki, albo dotyczące jej stroju – mogą być przejawem mobbingu. Jeśli takie zachowania będą ciągłe i powtarzalne, także mogą być zakwalifikowane jako jedna z form mobbingu.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: anna@kancelariapoprawa.pl. Więcej prawnych nowinek? Polub mój fanpage już dziś!