Czas pracy przeważnie ujmowany jest szablonowo – 5 dni w tygodniu w wymiarze 8-godzinnym i wolnymi weekendami. Czy rzeczywiście ten schemat ciągle jest dominujący? Zdecydowanie najpowszechniejszy, ale praca w wymiarze 12 czy nawet 24 godzin jest również praktykowana. Czy jest to legalne i czy pracodawcy mogą grozić jakieś konsekwencje za planowanie pracy pracowników powyżej 8 godzin?
8 godzin jako maksymalny dzienny czas pracy?
Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że rzeczywiście tak jest. W końcu art. 129 Kodeksu pracy wyraźnie wskazuje, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Realnie jest jednak nieco inaczej. Kolejne przepisy kodeksu pracy wskazują na takie sytuacje, kiedy ten „standardowy” wymiar czasu pracy może zostać wydłużony. Taka możliwość w przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę występuje tylko w sytuacjach wskazanych ustawowo.
Czy to jest legalne?
Jeśli wszystko przebiega zgodnie z przepisami KP- jak najbardziej. System równoważonego czasu pracy może zostać wprowadzony w sytuacji, gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. A wydłużony dobowy czas pracy może wynieść nawet 12 godzin. Najczęściej taka sytuacja występuje w gastronomii czy ochronie osób, czyli w takich sektorach w których zbyt częste zmiany pracownika w ciągu doby byłyby mniej efektywne. Kodeks pracy przewiduje także możliwość wydłużenia czasu pracy nawet do 16 godzin lub 24 godzin- tutaj jednak ustawa wyraźnie wskazuje w jakich typach prac może mieć ono miejsce.
Mówiąc o wydłużonym czasie pracy należy jednak pamiętać o dwóch istotnych kwestiach:
- Pracownik świadczący pracę dłużej niż 8 godzin w ciągu doby musi mieć zapewnione 35 godzin ciągłego odpoczynku w każdym tygodniu oraz
- Wymiar godzin przepracowanych w ciągu tygodnia nie może być dowolny- musi mieścić się w granicach ustawowych
Wydłużenie czasu pracy ponad 8 godzin w ciągu doby jest także możliwe poprzez wprowadzenie zadaniowego czasu pracy.
W jaki sposób pracodawca może dokonać zmiany systemu i rozkładu czasu pracy? Wszystko zależy od rodzaju i formy prowadzonej działalności. Jednak możliwości, którymi w tym zakresie pracodawca dysponuje, to ustalenie takich systemów: w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu.
Czy każdemu pracownikowi można wydłużyć czas pracy?
Nie. Pracownicy szczególnie chronieni, czyli zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, kobiety w ciąży oraz pracownicy opiekujący się dzieckiem do 4. roku życia (jeśli nie wyrażą zgody na dłuższą pracę) nie mogą w ciągu doby pracować dłużej niż 8 godzin.
Umowy cywilnoprawne są bardziej elastyczne?
W tej kwestii zdecydowanie tak. W umowie zlecenia, która oparta jest na zasadzie swobody umów, można wskazać, że w zasadzie to strony danej umowy same decydują o czasie pracy. 8 godzin, 16 a nawet 24 jest jak najbardziej dopuszczalne i zatrudniający nie poniesie w związku z tym negatywnych konsekwencji. Jeśli tylko zatrudniony wyraził zgodę na konkretny czas pracy i ustalił wszystkie warunki z tym związane.
Czy to się opłaca?
Z pewnego punktu widzenia na pewno- dzięki temu pracownik może zyskać więcej czasu wolnego przy przepracowaniu takiej samej liczby godzin. Jest to na pewno wygodniejsze rozwiązanie w przypadku osób pokonujących dalsze dystanse do miejsca pracy- bezsprzecznie oszczędzają czas związany z dojazdami. Jeśli natomiast rozważa się kwestie finansowe, to w przypadku umowy o pracę te korzyści nie są aż tak zauważalne. Pracownik wciąż musi mieścić się w tygodniowym limicie godzin, a nawet w przypadku nadgodzin ich liczba zsumowana z godzinami zwykłymi, nie może przekroczyć 48.
Jeśli masz pytania, potrzebujesz pomocy, indywidualnej konsultacji napisz do mnie na adres: biuro@kancelariapoprawa.pl Więcej prawnych nowinek? Zapraszam na Facebooka i Instagram.
Autorką artykułu jest Weronika Jankowska – studentka prawa na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie; z Kancelarią Poprawa związana od października 2020 roku.